Dit stuk in 1 minuut
Wat is het nieuws?
- In aanloop naar de verkiezingen hebben vier partijen de omstreden term ‘remigratie’ in hun partijprogramma’s opgenomen.
- De term is volgens de terrorisme-waakhond NCTV een alternatieve manier om over deportaties te spreken. Extreemrechtse bewegingen voerden de afgelopen jaren een campagne in Europa om de term salonfähig te maken.
- Een van de aanhangers van de term is Thomas D., een lid van de rechts-extremistische organisatie de Geuzenbond. Hij was onderdeel van een groep partijen die eerder dit jaar in Italië een bijeenkomst over remigratie organiseerde. In augustus werd D. aangehouden voor vuurwapenbezit en het willen plegen van rechts-terroristisch geweld.
Waarom is dit belangrijk?
- Extreemrechtse standpunten sijpelen het politieke debat in Nederland binnen. In aanloop naar de verkiezingen is het belangrijk om helder te maken wat politici precies bedoelen met bepaalde termen die ze gebruiken.
Hoe is dit onderzocht?
- Follow the Money heeft de partijprogramma’s van politieke partijen in Nederland geanalyseerd en vergeleek die met uitingen van extreemrechtse groeperingen op sociale media in de afgelopen maanden.
Dit verhaal is onderdeel van een lopend onderzoeksdossier.
De rechtsstaat
Lees verder
Inklappen
‘Om Europa weer groot te maken, moeten we Europa weer Europees maken. Iedereen weet inmiddels dat remigratie het antwoord is op de omvolking.’ Met een ernstige blik spreekt Thomas D. zijn kijkers toe. D. is lid van de extreemrechtse organisatie De Geuzenbond. Zijn betoog is onderdeel van een promotievideo voor een bijeenkomst die afgelopen mei nabij Milaan plaatsvond.
Het doel van de bijeenkomst: de aandacht voor het concept ‘remigratie’ in Europa verder vergroten. Bij het evenement waren ook de extreemrechtse organisatie Voorpost en influencer Eva Vlaardingerbroek aanwezig. Oud-kamerlid Freek Jansen van Forum voor Democratie was een van de sprekers.
Inmiddels heeft het concept ‘remigratie’ ook een weg gevonden naar de Nederlandse politiek. Vier politieke partijen, PVV, FvD, JA21 en BBB, namen de term op in hun verkiezingsprogramma’s.
Experts en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwen. Zij zien de term als een eufemisme voor grootschalige deportaties van mensen met een migratieachtergrond.
Toename gebruik ‘remigratie’
Uit een analyse van online platforms met behulp van de AI-tool WhoDis van de organisatie Justice for Prosperity, blijkt een forse toename van het gebruik van het woord ‘remigratie’ in Nederland. Waar het woord begin oktober 2024 nog minder dan 100 keer voorkwam, is dat nu meer dan 650 keer. Sinds de moord op het meisje Lisa is er een duidelijke toename in het gebruik van het woord te zien.
Lees verder
Inklappen
Na de rechts-extremistische rellen in Den Haag afgelopen 20 september, uitten de NCTV en de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) hun zorgen. De vraag rijst of politieke partijen met hun woorden oproepen tot geweld. ‘We moeten allemaal in de spiegel kijken, ook de politiek,’ zei AIVD-directeur Erik Akerboom na de rellen.
Follow the Money reconstrueerde waar de term ‘remigratie’ vandaan komt en kwam uit bij extreemrechtse bewegingen en personen, zoals Thomas D. Hij werd drie maanden na de bijeenkomst in Milaan aangehouden voor het bezit van vuurwapens en op verdenking van het plannen van een rechts-terroristisch misdrijf.
‘Massief remigratie-offensief’
De remigratieplannen van FvD zijn het meest gedetailleerd. In het verkiezingsprogramma stelt de partij voor om 100 duizend laagopgeleide migranten te ‘remigreren’, ‘zodat ons volk ook in de komende tientallen, honderden jaren als zodanig kan blijven bestaan’. Dat is volgens FvD nodig om een demografische ramp te voorkomen.
In december 2021 zei toenmalig Kamerlid Freek Jansen tijdens een debat over statushouders al dat er werk van moet worden gemaakt alle immigranten die de afgelopen vijftig jaar naar Nederland zijn gekomen, terug te sturen. Daarbij benadrukte hij dat het juist ook ging om mensen die een verblijfsvergunning hebben.
Follow the Money staat voor radicaal onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Ons werk is mogelijk dankzij het vertrouwen van onze betalende leden. Nog geen lid? Meld je dan nu aan
Volg dit dossier
Ontvolg dit dossier
De lijsttrekker van FvD Lidewij de Vos beweerde eerder deze maand in een interview met de Volkskrant dat ze zich niet bewust is van de extreemrechtse connotatie van ‘remigreren’. Volgens haar moet het beleid gericht zijn op Nederlandse staatsburgers die ooit hierheen zijn geëmigreerd. ‘Er is een groep die zich geen Nederlander voelt. Die mensen horen hier niet thuis.’ Toch stelde ze in het interview ‘geen deportatieplannen’ te hebben. FvD reageerde niet op vragen van Follow the Money om hun plannen verder toe te lichten.
De grootste partij van Nederland, de PVV, wil volgens het nieuwe programma een vrijwillige remigratieregeling instellen. ‘Wie dit land wil verlaten, krijgt die kans. Geen vertrekpremie, geen beloning, geen douceurtje – maar een vliegticket (enkele reis), bagagehulp en snelle administratieve afhandeling.’ Allemaal onder de voorwaarde nooit meer terug te komen.
Juist het opschuiven van die grens, waarbij extremistisch taalgebruik en gedachtegoed genormaliseerd wordt, is gevaarlijk
Jelle Postma, directeur Justice for Prosperity
In de Tweede Kamer neemt de PVV een gematigdere houding in ten opzichte van FvD. Zo zou de partij zich enkel richten op criminele asielzoekers. ‘Wij gaan geen mensen het land uit zetten die niets verkeerd doen,’ zei lijsttrekker Geert Wilders vorig jaar in debat met toenmalig fractievoorzitter Thierry Baudet (FvD).
Drie jaar eerder was dat anders. In januari 2021 pleitte de PVV nog voor een speciaal ministerie voor remigratie. En al in 2013 schreef Wilders op X dat hij meer remigratie wilde zien. Die boodschap herhaalde hij op dat medium wel vaker. Zo plaatste hij in december 2021 een afbeelding van een groepje mensen, ogenschijnlijk uit het Midden-Oosten, met de oproep in te zetten op massale remigratie.
In november 2021, tijdens het bespreken van de begroting voor het ministerie van Justitie en Veiligheid, zei Kamerlid Gidi Markuszower (PVV) ‘de schade van de open grenzen te willen onderwerpen aan een massief remigratie-offensief’. Nederland kon volgens hem immers alleen maar Nederland zijn zonder een ‘vijandige vijfde kolonne in ons midden’. De PVV reageerde niet op een verzoek van Follow the Money om verdere toelichting.
Volgende partijen
‘De PVV is de pionier,’ zegt Jelle Postma. Hij is de directeur van Justice for Prosperity, een Amsterdamse ngo die onderzoek doet naar verborgen netwerken en actoren die de democratie ondermijnen. ‘Zij verzetten de kegel. De partijen tot en met centrumrechts denken dan al snel: “Wacht even, die pylon is verschoven. Die lijn moeten we volgen om geen stemmen kwijt te raken of, nog beter, wat stemmen te winnen.”’
De partijen die de PVV op die manier volgen, vormen volgens Postma momenteel het grootste risico. ‘Juist het opschuiven van die grens, waarbij extremistisch taalgebruik en gedachtegoed genormaliseerd wordt, is gevaarlijk.’
Een van die partijen is JA21. Sinds 2023 roept de partij op tot remigratie. In het nieuwste programma staat dat ze ‘remigratie wil bevorderen bij mislukte integratie en remigratie-uitkeringen wil (her)invoeren’.
Een woordvoerder van JA21 zegt dat het ‘vervelend is dat extreemrechts met de term aan de haal gaat’. Juist daarom zou het volgens de partij genormaliseerd moeten worden om ‘te benadrukken dat het hier niet om iets extreems gaat, maar om een heel normale wet’. Op de vraag hoe mislukte integratie wordt vastgesteld en bij wie, geeft de partij geen antwoord.
Remigratie betekent in één woord gewoon deportatie
Omran Shroufi, onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel
Ook de BBB is van mening dat de term moet worden opgenomen in het beleid. In het programma schrijft de partij dat er ‘te lang een taboe heeft gerust op remigratie’, terwijl het zou kunnen bijdragen aan ‘oplossingen m.b.t. massa-immigratie en falende integratie’. Het is de eerste keer dat de partij de term in het programma opneemt.
Volgens een woordvoerder van BBB is remigratie bedoeld voor ‘groepen (illegale) migranten die, om uiteenlopende redenen, niet volledig tot hun recht komen in Nederland, bijvoorbeeld omdat ze moeite hebben met integratie, zich niet thuis voelen, of omdat hun kansen en perspectieven in hun land van herkomst groter zijn’. Daarnaast wil BBB deze maatregelen inzetten voor mensen met een permanente verblijfsvergunning bij wie de veiligheidssituatie in het land van herkomst is verbeterd.
Op de vraag waarom de partij deze term gebruikt terwijl de NCTV stelt dat die voor extreemrechtse doeleinden wordt ingezet, reageert de partij niet.
Verkiezingsprogramma Forum voor Democratie
Verkiezingsprogramma Forum voor Democratie
Verkiezingsprogramma JA21
Verkiezingsprogramma Forum voor Democratie
Verkiezingsprogramma Partij voor de Vrijheid
Etnische zuiveringen
‘Remigratie betekent in één woord gewoon deportatie.’ Volgens Omran Shroufi, als onderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel, is de term simpelweg een modieuzere manier om te praten over een onderwerp dat lange tijd taboe was. ‘Het biedt de mogelijkheid een soort dubbelzinnigheid te creëren. Om te zeggen: dit gaat niet over het uitzetten van mensen. Het gaat er zogenaamd alleen om mensen te helpen terug te keren naar hun land van herkomst.’
Léonie de Jonge, hoogleraar rechtsextremisme-onderzoek aan de Universiteit van Tübingen, beschreef remigratie onlangs in De Groene Amsterdammer als etnische zuivering via bureaucratische middelen. ‘Wie extreem-rechtse taal normaliseert, werkt mee aan een ideologie die haaks staat op fundamentele mensenrechten en democratische waarden.’
Het laat zien dat taalgebruik ertoe doet. Volgens Postma is een van de bijkomende gevolgen van de normalisering van extreemrechtse termen immers dat het het bestaansrecht legitimeert van extremistische groepen die onze natie beweren te beschermen. Zo waren er tijdens het extreemrechtse geweld in Den Haag en bij azc-protesten de afgelopen tijd steeds vaker zogenaamde Defend-groepen aanwezig. ‘Dat zijn groepen die zichzelf en hun naasten willen beschermen tegen de asieltsunami die Wilders bezigt.’
Postma’s organisatie Justice for Prosperity deed onlangs onderzoek naar remigratie. Daaruit bleek dat de term al sinds de jaren ’60 voorkomt binnen extreemrechtse identitaire bewegingen. Zij misbruiken de term om deportatie van migranten van niet-Europese afkomst naar hun land van origine te promoten, ongeacht of ze een verblijfsvergunning hebben of niet.
Volgens de onderzoekers wordt zo een poging gedaan om een bestaand woord een andere lading te geven en de beeldvorming eromheen te manipuleren. Dat doen identitaire bewegingen overigens met verschillende woorden. Zo is identitair zelf een alternatief voor racistisch of xenofoob.
De woordvoerders
Met de bijeenkomst bij Milaan afgelopen mei hoopte de organisatie remigratie verder te normaliseren. ‘Als miljoenen Europeanen het woord horen, dan wordt het ooit realiteit,’ sprak hoofdorganisator Martin Sellner zijn publiek op het evenement toe. Volgens de organisator is remigratie het antwoord op de omvolking, een complottheorie die stelt dat de witte bevolking van Europa bewust wordt vervangen.
Martin Sellner, rechtse activist uit Oostenrijk, spreekt op een bijeenkomst van de identitaire beweging.
© Sebastian Willnow / dpa
In januari dit jaar sprak Sellner in Nederland op de nieuwjaarsbijeenkomst van de extreemrechtse organisatie Voorpost. Daarbij was ook Haags gemeenteraadslid Massimo Etalle (FvD) aanwezig.
In zijn missie gaat Sellner het contact met extreemrechtse geweldplegers niet uit de weg. Zo ontving hij een donatie van Brenton Tarrant, de terrorist die in 2019 in een moskee in Nieuw-Zeeland 51 mensen doodschoot.
Eva Vlaardingerbroek
© Elekes Andor / Cifras Confiables
De link tussen ‘remigratie’ en extreemrechts werd opnieuw duidelijk tijdens het grootschalige Unite the Kingdom-protest in Londen, halverwege september. Eva Vlaardingerbroek, een van de sprekers, droeg op het podium een zwart T-shirt met de tekst ‘Generation Remigration’.
In haar speech stelde Vlaardingerbroek dat we ‘de verkrachting, vervanging en moord van onze mensen zien plaatsvinden’ en dat ‘zij [de elite] eisen dat wij onze kinderen offeren op het altaar van massamigratie’. Vlaardingerbroek sloot haar speech af met de woorden: ‘wij zijn de generatie remigratie’.
Nederlandse identitairen
De extreemrechtse organisatie de Geuzenbond kan gezien worden als een Nederlandse versie van de identitaire beweging. De recentelijk aangehouden Thomas D. zette zich nadrukkelijk in voor het acceptabel maken van de term remigratie. Hij was in juli dit jaar ook aanwezig als spreker op een remigratie-demonstratie van de Identitaire Beweging in Wenen. De Geuzenbond was ook aanwezig bij een pro-remigratiedemonstratie in Gent, waaraan ook Martin Sellner deelnam.
Deze campagnes zijn niet zonder gevolgen. Sinds 2021 oordeelt de AIVD al dat rechts-terroristische aanslagen in Nederland voorstelbaar zijn, vooral door geradicaliseerde eenlingen. In 2024 hield de politie na AIVD-onderzoek al een man aan die mogelijk zelf rechts-terroristisch geweld wilde gaan gebruiken en daar ook voorbereidingen voor had getroffen.
Remigratiewet Nederland
Nederland had tot 1 januari dit jaar een speciale remigratieregeling voor mensen die vanuit Nederland wilden teruggaan naar het land waar ze zijn geboren, maar dat niet zelf konden bekostigen. De wet richtte zich in eerste instantie op mensen waarvoor het Rijk vindt dat het een bijzondere verantwoordelijkheid heeft. Dat zijn mensen die voor arbeid en vestiging naar Nederland kwamen. De minimum leeftijdsgrens voor de uitkering was 55 jaar en was daarmee vooral bedoeld voor mensen die na hun werkende leven wilden vertrekken.
Lees verder
Inklappen
Breivik
Het is niet de eerste keer dat in Nederland de discussie oplaait over de relatie tussen politieke partijen en extreemrechts geweld. Toen de terrorist Anders Breivik in 2011 in Noorwegen 77 mensen vermoordde, kwamen de woorden van PVV-leider Geert Wilders al in een ander daglicht te staan.
Breivik bleek de Nederlandse politiek op de voet te volgen en noemde Wilders liefst 30 keer in zijn manifest. Hij zag Wilders als een held die hij graag wilde ontmoeten. Ook refereerde hij goedkeurend aan uitspraken die Wilders in 2008 deed tijdens de Algemene Beschouwingen. De PVV-leider zei toen over Marokkanen: ‘Ik noem ze liever kolonisten. Moslimkolonisten. Ze zijn gekomen om de boel hier over te nemen, om ons te onderwerpen.’
De waarschuwingen en de thematiek zijn overeenkomstig met de huidige situatie, vindt Postma. ‘De vermeende dreiging heeft Breivik als zo heftig ervaren dat hij actie ondernam. Dat is nu ook niet uitgesloten. Het is denkbaar dat het ook nu omslaat in geweld.’
